Την Τετάρτη 25 Νοεμβρίου, στην ηλιόλουστη κατά τ’ άλλα Λευκωσία, δεν ψιχάλιζε, αυτό που νιώσαμε ήταν το διπλωματικό φτύσιμο από την έδρα των Ηνωμένων Εθνών και δη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ. Ο κ. Μπαν Γκι Μουν με τη δημοσιοποίηση της έκθεσης για την αποστολή των καλών του υπηρεσιών, κατόρθωσε μέσα σε οκτώ σελίδες, να αποκαλύψει την υποκρισία με την οποία προσεγγίζουν τις διαπραγματεύσεις για την επίλυση του κυπριακού οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων.

Τα Ηνωμένα Έθνη, ίσως για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της μακράς ενασχόλησής τους με το κυπριακό, άφησαν πίσω τα ευγενή σχόλια, τους συνήθεις επαίνους και επευφημίες σε σχέση με τις δήθεν προθέσεις και είπαν τα πράγματα με το όνομά τους. Ότι δηλαδή, οι διαπραγματευτές των δύο κοινοτήτων δείχνουν να συζητούν για χάρη της συζήτησης, ότι το τελευταίο παράθυρο ευκαιρίας κλείνει πολύ σύντομα και ότι έχουν ουσιαστικά τρεις μήνες μπροστά τους για να αποδείξουν έμπρακτα ότι όντως είναι σοβαροί σ αυτά που διαμηνύουν.

Όπως αναφέρεται μέσα στην έκθεση, μετά από τρία άγονα χρόνια στις 21 Μαρτίου του 2008 οι δύο ηγέτες συμφώνησαν να επαναρχίσουν τις συνομιλίες. Τρία σχεδόν χρόνια μετά και 88 μεταξύ τους συναντήσεις, η πρόοδος είναι ελάχιστη. Η έκθεση δεν αναλώνεται στο να καταγράψει τις συγκλίσεις αλλά δίνει έμφαση στις τεράστιες αποκλίσεις και το αρνητικό κλίμα στο εσωτερικό της χώρας.

Ο Γενικός Γραμματέας κλείνει την ανάλυσή του ξεκαθαρίζοντας δύο ουσιαστικά πράγματα στις εισηγήσεις του. Πρώτο ότι ο Γενάρης του 2011 και η επόμενη του συνάντησή με Χριστόφια και Έρογλου αποτελεί την καταληκτική ημερομηνία για να παρουσιάσουν σε πρώτη φάση οι δύο ηγέτες πρακτικές εισηγήσεις σε σχέση με το πως θα μπορούσαν να ξεπεραστούν τα ζητήματα στα οποία σήμερα δε παρουσιάζεται καμιά σύγκλιση (εδαφικό, περιουσιακό, εγγυήσεις).

Επίσης, για να μπορέσει να στεφθεί με επιτυχία η διαδικασία αυτονόητα προϋποθέτει ότι οι ηγέτες συμφωνούν σε μια αμοιβαία αποδεκτή διευθέτηση αλλά και ότι, οι πολίτες της χώρας σε δύο παράλληλα δημοψηφίσματα την εγκρίνουν. Αυτό δεν είναι καθόλου αυτονόητο. Αντίθετα μάλιστα ο Γ.Γ. καταγράφει με στοιχεία ότι επικρατεί ένα αρνητικό και έντονα απαισιόδοξο κλίμα ανάμεσα στους πολίτες.

Κλείνοντας την έκθεση του ο Γ.Γ. αναφέρει ότι κατά τους επόμενους μήνες σχεδιάζει γενική αξιολόγηση της προσφοράς καλών υπηρεσιών των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο με στόχο να εισηγηθεί τρόπους για να τις προσαρμόσει ανάλογα με τις τρέχουσες εξελίξεις.

Οπότε όπως δείχνουν τα πράγματα έφτασε η ώρα ο «στόχος της ζωής» του τέως Γ.Γ. του ΑΚΕΛ, να γίνει πράξη και να λύσει το κυπριακό με τον καλύτερο δυνατόν τρόπο. Διαφορετικά, το έχουμε πει πάρα πολλές φορές οι «κίνδυνοι που ελλοχεύουν» (για να χρησιμοποιήσω και μια αγαπημένη έκφραση των απορριπτικών) είναι μόνο ένας και αυτό είναι η διχοτόμηση να γίνει για εμάς χωρίς εμάς. Οτιδήποτε άλλο θα είναι καλύτερο.

*Η ιδέα του ψιχαλίσματος είναι δανεισμένη από τον υπέροχο Πάσχο Μανδραβέλη.

Όλη η Κύπρος είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει και να θαυμάσει την εβδομάδα που μας πέρασε το ρεσιτάλ που έδωσε σε βραδινές και πρωινές εκπομπές ο βουλευτής του ΔΗΚΟ κ. Ζ. Κουλίας με αφορμή τα επεισόδια που εξελίχτηκαν στη Λάρνακα στις 5 Νοεμβρίου.

Ο κ. Κουλίας σε όλες του τις εμφανίσεις επιχείρησε από τη μια να θυματοποιήσει τον εαυτό του, ως τον ήρωα ο οποίος δέχεται επιθέσεις από αριστερούς, μετανάστες και αναρχικούς επειδή λέει τα πράγματα «με το όνομά τους» και από την άλλη, μέσα στην τρικυμία του λόγου του άφηνε καθαρά ρατσιστικά σχόλια για να είναι σίγουρος ότι θα γινόταν αρεστός σε μια μεγάλη μερίδα πολιτών -ή καλύτερα πλειοψηφία συμπολιτών μας- οι οποίοι μπορεί να μην ταυτίζονται ακριβώς μαζί του αλλά κουνούν καταφατικά το κεφάλι συμφωνώντας με το κεντρικό επιχείρημα. Ότι δηλαδή επιτέλους κάτι πρέπει να γίνει με την αύξηση των ξένων στη χώρα μας.

Παρακολουθώντας κριτικά τον βουλευτή και τις τοποθετήσεις του, τείνω να θεωρώ ότι όντως δεν είναι ρατσιστής με άποψη. Είναι κυρίως λαϊκιστής με ταλέντο. Λαϊκιστής είναι αυτός που υποστηρίζει έντονα αυτό που η πλειοψηφία επιθυμεί να ακούσει με στόχο να γίνει γρήγορα και άμεσα αρεστός. Τέτοιους αντιπροσώπους θα έχουμε πάντοτε, τους έχει η κάθε κοινωνία και τους συναντάς με διαφορετικά ιδεολογικά καπέλα.

Πότε όμως ο ρατσισμός γίνεται μόδα; Πότε γίνεται κυρίαρχη ιδεολογία στον πολιτικό διάλογο και στις συνειδήσεις των πολιτών; Νομίζω ότι αυτό που όντως δίνει τροφή στον ρατσισμό δεν είναι η γραφικότητα με την οποία μπορεί να τοποθετείται ένας «ακραίος», θεωρώ ότι τροφή στο ρατσισμό δίνει κυρίως η σιωπή των «σοβαρών». Η ακόμη χειρότερα η λογική των «ίσων αποστάσεων».

Η απολιτίκ στάση είναι χειρότερη από τη ρατσιστική και το απολιτίκ φανερώνει και συντηρητισμό. Ο πολιτικός εκείνος ο οποίος έχει αντίθετη άποψη από τον κυρίαρχο ρατσιστικό λόγο εάν επιλέξει να μην τοποθετηθεί, τότε υποκλίνεται στο λαϊκισμό του γραφικού. Η ιστορία των επεισοδίων της 5ης Νοεμβρίου και οι συζητήσεις που ακολούθησαν αποδεικνύουν ότι πολύ λίγοι εώς και ελάχιστοι εκλελεγμένοι εκπρόσωποι μας έχουν το πολιτικό ανάστημα να υποστηρίξουν μια αντι-δημοφιλή άποψη.

Θέλω να ελπίζω όμως ότι σε ένα υγιές πολιτικό σύστημα κερδίζει η συνέπεια, τα επιχειρήματα και η σοβαρότητα. Αν θέλουμε κάποτε η κοινωνία, η οικονομία και το πολιτικό μας σύστημα να προοδεύουν, τότε, δε μπορούμε παρά να αναγνωρίσουμε ότι σε κάθε κοινωνία τα εξιλαστήρια θύματα είναι σχεδόν πάντοτε «οι ξένοι, οι άλλοι, οι διαφορετικοί», επειδή, αποτελούν την εύκολη λύση. Δεν ψηφίζουν, δεν είναι οργανωμένοι, δεν έχουν «πολιτική εκπροσώπηση». Αλλά ας σκεφτούμε, αυτό είναι πραγματικά το μεγάλο πρόβλημα της κοινωνίας μας; Ή μήπως τελικά αυτές οι ομάδες πληθυσμού αποτελούν τον άσσο στο μανίκι του κάθε λαϊκιστή; Το εύκολο θέμα το οποίο μπορεί να επανεκλέξει βουλευτές, προσφέροντάς τους ένα πυροτέχνημα μαζικής δημόσιας προβολής; Η κοινωνία μας τελικά κινδυνεύει από τους κοινοτικούς εργάτες ή εργάτες τρίτων χωρών (εγγεγραμμένους ή μη) ή κινδυνεύει περισσότερο από αυτούς που κάνουν τον ρατσισμό μόδα για να συνεχίσουν να τρώνε με χρυσά κουτάλια και να διαιωνίζουν ένα πολιτικό σύστημα διαφθοράς;

«Η αβεβαιότητα άλλωστε, είναι η ομορφιά των εκλογών», έγραφε στον επίλογο των προγραμματικών του θέσεων ένας εκ των υποψηφίων για τις Πρυτανικές εκλογές στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Όντως, η ανακοίνωση των τελικών αποτελεσμάτων των Πρυτανικών εκλογών στις 10 Νοεμβρίου άφησε άφωνους πολλούς. Η έκπληξη από τη σαρωτική νίκη του καθηγητή Κωνσταντίνου Χριστοφίδη στο αξίωμα του Πρύτανη, αλλά και στη συνέχεια η επικράτηση στα αξιώματα των Αντιπρυτάνεων, δύο υποψηφίων των οποίων οι υποψηφιότητες φάνταζαν εκ πρώτης όψεως ως «αουτσάιντερ», συζητήθηκε και σίγουρα θα συνεχίσει να επανέρχεται ως αναφορά και ως παράδειγμα σε ανάλογες αναμετρήσεις στο μέλλον.

Οι Πρυτανικές εκλογές του 2010 συγκέντρωσαν ίσως τον μεγαλύτερο αριθμό υποψηφίων από κάθε άλλη φορά. Τέσσερεις υποψηφιότητες κατατέθηκαν για το αξίωμα του Πρύτανη και άλλες έξι για τις δύο θέσεις Αντιπρυτάνεων. Το χρονικό διάστημα το οποίο μεσολάβησε από την επίσημη έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας μέχρι και το τελευταίο βράδυ που ολοκληρώθηκαν οι διαδικτυακές κυρίως εκστρατείες των υποψηφίων, η Πανεπιστημιακή κοινότητα, άκουσε πάρα πολλά. Έγινε δέκτης παραπόνων, καταγγελιών, κατηγοριών αλλά και δέκτης θέσεων, προτάσεων και ιδεών.

Το αποτέλεσμα των εκλογών για το ίδιο το Πανεπιστήμιο;
Μάλλον δύσκολο να προβλεφθεί από τώρα. Η νέα Πρυτανεία σίγουρα δεν αποτελείται από οποιοδήποτε «αναμενόμενο συνδυασμό» και καμιά Φοιτητική Παράταξη δεν αναδείχθηκε ως η απόλυτη νικήτρια των εκλογών. Η συγκατοίκηση ενός Πρύτανη που υποστηρίκτηκε από τη Φοιτητική Παράταξη Πρωτοπορία, ενός Αντιπρύτανη Ακαδημαϊκών Υποθέσεων που εκλέγηκε μη έχοντας τη στήριξη οποιασδήποτε φοιτητικής παράταξης και ενός Αντιπρύτανη Διεθνών Σχέσεων, Οικονομικών και Διοίκησης που εκλέγηκε με τη στήριξη της Φοιτητικής Παράταξης της Προοδευτικής, συνθέτουν μια Πρυτανεία η οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει την «ιδιαιτερότητά της» ως πλεονέκτημα. Να αξιοποιήσει τις «διαφορές» της, μετατρέποντάς τες σε εικόνα συναίνεσης, στέλλοντας έτσι ένα ισχυρό μήνυμα προς όλους τους πολιτικούς χώρους ότι το Πανεπιστήμιο Κύπρου πρώτα και πάνω απ’ όλα είναι ένα αυτόνομο ακαδημαϊκό ίδρυμα το οποίο, έχει αποκτήσει πλέον την κρίσιμη μάζα από κάθε άποψη, μαζί και ένα νομπελίστα, για να μπορεί να διεκδικήσει με αξιώσεις μια θέση ανάμεσα στα μεγάλα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια.

Αυτό το οποίο χρειάζεται, είναι η νέα ηγεσία του Πανεπιστημίου να διοικήσει όχι διαχειριστικά αλλά με όραμα, με στόχους υψηλούς και μετρήσιμους και με το βλέμμα στραμμένο στο Πανεπιστήμιο Κύπρου του 2020. Άλλωστε, η ομορφιά των πανεπιστημίων, είναι το απρόβλεπτο του μέχρι που μπορούν να φτάσουν. Επειδή η σκέψη, η γνώση και η καινοτομία δεν έχουν όρια.

Στις 30 Οκτωβρίου, οι δρόμοι της Ουάσιγκτον κατακλύστηκαν από εκατοντάδες χιλιάδες νέους σε μια ειρηνική και ενθουσιώδη διαδήλωση με κεντρικό σύνθημα «συγκέντρωση για την αποκατάσταση της λογικής»! Την πρωτοβουλία την οποία εξήγγειλαν δύο κωμικοί εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο επιτυχημένα happenings κατά του φόβου και του ρατσισμού. Και ενώ οι διοργανωτές υπολόγιζαν αρχικά να παρευρεθούν σε αυτό γύρω στις 25 000 άτομα, η εκδήλωση ξεπέρασε κάθε προηγούμενο συγκεντρώνοντας περισσότερους από 200 000.

Το πλήθος περίμεναν μπροστά στο Καπιτώλιο δύο διάσημοι παρουσιαστές δημοφιλών σατιρικών εκπομπών στις ΗΠΑ, ο Τζον Στιούαρτ, και ο Στίβεν Κόλμπερτ. Οι δύο παρουσιαστές είχαν από πριν καλέσει το κοινό δια μέσου των εκπομπών τους σε δύο πορείες. Η πορεία που εξήγγειλε ο Στιούαρτ είχε ως θέμα την αποκατάσταση της λογικής, ενώ η άλλη που είχε εξαγγείλει ο Κόλμπερτ είχε ως θέμα τη διατήρηση του φόβου. Οι υποτιθέμενες δύο διαδηλώσεις κατέληξαν στην ίδια συγκέντρωση.

Εκεί, σε μια μοναδική παράσταση, ο Στιούαρτ έκανε έκκληση υπέρ… της λογικής και ο Κόλμπερτ έκκληση υπέρ … του φόβου. Οι δυο τους ενσάρκωσαν τους ρόλους που παίζουν στις καθημερινές τους εκπομπές: ο Στιούαρτ έναν λογικό, φιλελεύθερο οικοδεσπότη ενός σόου και ο Κόλμπερτ έναν συντηρητικό παρουσιαστή ειδήσεων. Την ώρα που στο διάγγελμά του ο Στιούαρτ προωθούσε τη λογική, ο Κόλμπερτ απαντούσε προωθώντας τον φόβο. Τελειώνοντας τα κηρύγματά τους ο Κόλμπερτ απευθυνόμενος προς τον Στιούαρτ του είπε: «Η λογική σου δηλητηριάζει το φόβο μου».

Ακολούθησαν οι απονομές των βραβείων λογικής και των βραβείων φόβου. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις βραβευθέντων ήταν: Ο Μικ Φόλεϋ, ο οποίος εκτός από τη συνεισφορά του στο άθλημα της πάλης διακρίθηκε λόγω του ότι προασπίστηκε ένα παιδί που έπεσε θύμα εκφοβισμού επειδή η συμπεριφορά του εκλήφθηκε ως γκέι. Η δημοσιογράφος Βέλμα Χαρτ για τις λογικές και κριτικές τις ερωτήσεις προς τον Πρόεδρο Ομπάμα, και ο Ιακώβ Ίσομ που απέτρεψε έναν ευαγγελιστή από το να κάψει ένα κοράνι. Τα βραβεία φόβου αποδόθηκαν κυρίως σε συντηρητικά ηλεκτρονικά μέσα.

Η καταπληκτική διαδήλωση που περιγράφω πιο πάνω, ή καλύτερα η άντι-διαδήλωση, ήταν η απάντηση σε μια αντίστοιχη συγκέντρωση που είχε οργανώσει τέλος Αυγούστου ο συντηρητικός σχολιαστής του κανάλι Fox News, Γκλεν Μπεκ. Στην τότε αποκαλούμενη «συγκέντρωση για την αποκατάσταση της τιμής» υποστηρίχθηκαν ακραίες συντηρητικές θέσεις, επικαλυπτόμενες κάτω από τις αξίες του πατριωτισμού και της ηθικής.

Η διαδήλωση για την αποκατάσταση της λογικής όμως, πέτυχε να αποδομήσει τον φόβο που κρύβεται πίσω από τον ρατσισμό, τη ξενοφοβία και τη μισαλλοδοξία, με το χιούμορ και την κριτική σκέψη, με τη δύναμη της γνώσης και της λογικής. Γι αυτό είναι που πιστεύω ότι για να είμαστε επιτυχημένοι στη προσπάθεια να αποδομηθεί ο ρατσισμός, δε θα πρέπει να χρησιμοποιούμε τα ίδια εργαλεία που χρησιμοποιούνται για να τον δημιουργήσουν, δηλαδή το φόβο και την άγνοια. Αντίθετα, χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε καινοτομία, εξυπνάδα και αισιοδοξία.

Σ’ ένα από τα χειροποίητα πανό που κρατούσε ένας παρευρισκόμενος έγραφε στη μια πλευρά, «Θέλω να σταματήσετε να ζωγραφίζετε μουστάκια του Χίτλερ πάνω στον οποιοδήποτε» και από την άλλη, «Σέβομαι τους συμπατριώτες μου Αμερικανούς είτε είναι: άνεργοι, ανασφάλιστοι, γκέι, άθεοι, μουσουλμάνοι, συντηρητικοί». Νομίζω πως αυτό το πανό είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποδώσει κανείς την πεμπτουσία του σύγχρονου φιλελευθερισμού. Μιας ιδεολογίας που δεν αποκλείει ούτε φιμώνει, η οποία δε χαρακτηρίζει όποιον δε συμφωνεί μαζί της ως «λανθασμένο», αλλά και που την ίδια ώρα είναι τολμηρή και δημόσια υποστηρίζει το δικαίωμα στον οποιοδήποτε να χαίρει σεβασμού και να απολαμβάνει ίσα δικαιώματα και ίσες ευκαιρίες.