Σ’ ένα από τα λιγότερο γνωστά ανέκδοτα του Γλαύκου Κληρίδη, ήταν λέει ένας νέος Πρόεδρος κάποιας μικρής χώρας ο οποίος, αντιμετώπιζε πρόβλημα με την κοινή γνώμη γι’ αυτό αποτάθηκε σε ένα σοφό. Ο σοφός τον άκουσε και του έδωσε τρία φακελάκια. Του εξήγησε ότι, κάθε φορά που αντιμετώπιζε πρόβλημα με την κοινή γνώμη να ανοίγει διαδοχικά τα φακελάκια και μέσα θα έβρισκε τη λύση. Την 1η φορά που ο πολιτευτής αντιμετώπισε πρόβλημα άνοιξε τον 1ο φάκελο όπου μέσα έγραφε, «φταίνε οι προηγούμενοι!». Τη δεύτερη φορά, ο φάκελος μέσα έγραφε, «φταίει η Ευρωπαϊκή Ένωση!». Την τρίτη πλέον φορά ο φάκελος έγραφε, «πήγαινε σπίτι σου, επειδή προφανώς δεν τα καταφέρνεις!».

Η απαρχή…

Το 1950 ο τότε Υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας σε ομιλία του στο Παρίσι πρότεινε μια νέα μορφή πολιτικής συνεργασίας στην Ευρώπη, η οποία θα απέτρεπε κάθε ενδεχόμενο πολέμου μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών. Όραμά του ήταν η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού οργάνου που θα διαχειριζόταν κεντρικά την παραγωγή άνθρακα και χάλυβα. Έτσι έθεσε τα θεμέλια της ίδρυσης της Ένωσης Άνθρακα και Χάλυβα, που στη συνέχεια οδήγησε στην ΕΟΚ και την Ευρωπαϊκή Ένωση όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Μία sui generis πολιτική και οικονομική ένωση κρατών τα οποία έχουν εκχωρήσει αυτοβούλως εθνική κυριαρχία με αντάλλαγμα τα πολλαπλά οφέλη που προκύπτουν από τη συνεργασία τους.

Ο Γλαύκος Κληρίδης όμως, στο όλο νόημα ανέκδοτό του αποτύπωνε με χιούμορ τον τρόπο με τον οποίο συχνά οι πολιτευτές εσωτερικά στα κράτη μέλη επιλέγουν να καρπούνται τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις ως δικές τους προσωπικές επιτυχίες κατά τις εξαγγελίες τους και να φορτώνουν από την άλλη τα όποια δικά τους λάθη στις Βρυξέλλες. Το φαινόμενο αυτό μαζί βεβαίως και με τα δημοκρατικά κενά που παρουσιάζει η λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει οδηγήσει μεγάλη μερίδα των Ευρωπαίων πολιτών να απαξιώνουν τη λειτουργία και τη σημασία της.

Εν τούτοις, οι πολίτες οφείλουν να γνωρίζουν ότι για ένα σωρό ζητήματα που αφορούν και επηρεάζουν άμεσα και καθημερινά τις ζωές τους υπεύθυνες είναι οι Βρυξέλλες. Από την ασφάλεια τροφίμων, το περιβάλλον, τις μεταφορές, τις παραβιάσεις ατομικών ελευθεριών, τα δικαιώματα των καταναλωτών καθώς και  άλλα που αποτελούν μέρος αυτού που ονομάζουμε ως κοινοτικό κεκτημένο. Κοινό, για κάθε Ευρωπαίο πολίτη.

Τα χρόνια όμως περνούν και το κοινό ευρωπαϊκό όραμα έχει απωλέσει σημαντικό έδαφος μέσα στο χρόνο με αποκορύφωμα βεβαίως την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου και την ανάπτυξη αντιευρωπαϊκών κινημάτων σε αρκετά κράτη μέλη. Η Ενωμένη Ευρώπη πλέον φαντάζει λιγότερη δημοφιλής, λιγότερο αναγκαία και λιγότερο αποτελεσματική.

Οι πρόσφατες εξελίξεις με την πανδημία και την αδυναμία διαχείρισης που επικράτησε κατά το πρώτο κύμα πανδημίας οδήγησε ακόμη περισσότερους να αμφισβητούν το ρόλο και τις δυνατότητές της. Η προσπάθειά της να ανακτήσει έδαφος κατά το 2^ο κύμα προκάλεσε επίσης μουρμουρητά με τις παραγγελίες των εμβολίων και την περιορισμένη δυνατότητα επαρκούς παραγωγής και διάθεσής τους.

Αν δούμε όμως τη μεγάλη εικόνα η Ενωμένη Ευρώπη μας είναι πιο απαραίτητη από ποτέ άλλοτε. Επειδή ακριβώς οι όροι του οικονομικού και του πολιτικού παιχνιδιού έχουν αλλάξει. Η Ε.Ε. δε χρειάζεται πλέον να είναι ο αποδιοπομπαίος τράγος για κάθε εθνικό πολιτευτή καθώς οι όροι του διεθνούς παιχνιδιού παίζονται με όρους επιστημονικούς και ερευνητικούς. Ισχυρός σήμερα είναι αυτός που μπορεί να ηγηθεί των ερευνητικών και επιστημονικών αποτελεσμάτων. Οικονομικά ισχυρός είναι αυτός που έχει τα καλύτερα επιστημονικά αποτελέσματα, τις περισσότερες πατέντες, τα περισσότερα start-ups, τις καλύτερες δημοσιεύσεις, τα πιο πρωτοπόρα προϊόντα και υπηρεσίες… το καλύτερο εμβόλιο. Η μάχη είναι επιστημονική και τεχνολογική.

Ο παγκόσμιος οικονομικός πόλεμος είναι ανελέητος και ατέλειωτος αλλά για πρώτη φορά έγινε ξεκάθαρο ότι τη δεκαετία του 2020-2030 δε θα την κερδίσουν εκείνοι με το χαμηλότερο κόστος εργατικού δυναμικού, ούτε οι χώρες με το μεγαλύτερο στράτευμα και στρατιωτικό εξοπλισμό. Ούτε καν οι χώρες με τον μεγαλύτερο γεωπολιτικό ρόλο. Θα τον κερδίσουν, όσοι πετύχουν με αξιώσεις στη μάχη της έρευνας και της καινοτομίας.

Γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο είναι, που η ενωμένη Ευρώπη, μπορεί να προτάξει όραμα βιώσιμο για το μέλλον των λαών της. Επειδή στη νέα οικονομική/επιστημονική μάχη ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας, Ιαπωνίας και αναδυόμενων οικονομιών η Ενωμένη Ευρώπη με τα δικά της επιστημονικά κέντρα μόνο ως ενωμένη μπορεί να ανταγωνιστεί. Γι’ αυτό και είναι απολύτως απαραίτητη.

Ένα μεσημέρι αρχές περασμένου φθινοπώρου γύρισε και μου είπε, “είμαι εγώ, η γυναίκα που βιάστηκε στην άκρη του αυτοκινητόδρομου ήμουν εγώ πριν από 20 χρόνια… δε μπορούσα ποτέ να φανταστώ ότι θα συνέβαινε κάτι τέτοιο, δεν το κατάγγειλα ποτέ, δεν ήμουν έτοιμη, δεν είχα στήριξη, δε μπορούσα να τα βάλω μαζί του, όταν του μίλησα μου είπε ότι θα με έβγαζε τρελή, ήταν ισχυρός, ήταν παντρεμένος… δε θα με πίστευε κανένας”. 

Ένα μήνα αργότερα, πριν από ένα ραντεβού μία κυρία ζήτησε να μου μιλήσει ιδιαιτέρως για μερικά λεπτά, “βοηθήστε με, παρενόχλησε το μωρό μου, 22 χρονών κοπέλα… ξύπνησε από το αναισθητικό και τον βρήκε από πάνω της… το καταγγείλαμε… εκείνος είναι ακόμη στη θέση του κι εξετάζει ασθενείς, στην κλινική το γνωρίζουν είχε και στο παρελθόν καταγγελία εναντίον του, αλλά είναι πολύ ισχυρός για να του κάνουν οτιδήποτε… όταν κλήθηκε από την αστυνομία να δώσει εξηγήσεις ισχυρίσθηκε ότι η κόρη μου ήταν ναρκωμένη και εκείνη τον φίλησε από ανακούφιση μόλις ξύπνησε, είπε πως τον αγκάλιασε και τον φίλησε, τι να κάνω;”

Έπρεπε να μιλήσει η Σοφία Μπεκατώρου και να προκληθεί πανελλαδικός σάλος για να θυμηθούμε τι είπε η Άντρη Ελευθερίου, παρόλο που ακόμη και σήμερα δεν είμαι βέβαιη αν την ακούσαμε όντως. Αν νιώσαμε συγκλονισμό, φρίκη και δυσβάσταχτη οδύνη για το σοβαρό ενδεχόμενοι οι κόρες μας, οι αδερφές μας, οι φίλες μας, κάποια στιγμή στη ζωή τους να βιώσουν σεξουαλική παρενόχληση ή/και κακοποίηση. Πόσες και πόσες γυναίκες δε σκεφτήκαμε να φορέσουμε κάτι άλλο από αυτό που είχαμε στο μυαλό, να φύγουμε νωρίτερα από κάπου, να πούμε ψέματα για να μη βρεθούμε μόνες μας μαζί του, να ζητήσουμε από φίλη να μας περιμένει έξω ή να μείνει μαζί μας. Αλλά και πόσες παρενοχλήθηκαν και σιώπησαν παρόλο που ποτέ δεν ξέχασαν. Γιατί ένιωσαν αδυναμία και πόσες επιχείρησαν να μιλήσουν αλλά αντί για στήριξη συνάντησαν ένα τείχος από καθωσπρεπισμό, από σιωπή, από διαβεβαιώσεις ότι δε θα ξανασυμβεί.

Το χιλιοειπωμένο, μη πεις καλύτερα τίποτα, για το καλό σου! Να μην εκτεθείς, να μη σε κρίνουν και κουτσομπολέψουν. Ποιον θα πιστέψουν; Eσένα ή τον καθηγητή; Eσένα ή το βουλευτή; Eσένα ή το γιατρό; Eσένα ή τον προπονητή;

Έχουμε δυστυχώς ένα σύστημα και μία κοινωνία όπου ο θύτης πλεονεκτεί. Όπου ο θύτης προστατεύεται, όπου μένει στην αφάνεια και όπου διατηρεί την ασφάλεια της εργασίας του. Στηρίζεται στη σιωπή, στον κατακερματισμό των νόμων και στα γρανάζια της χρονίζουσας δικαστικής διαδικασίας.

Το θύμα από την άλλη είναι υπόλογο να απαντήσει αν έφταιξε, αν το προκάλεσε, αν το κάνει για λόγους εκδίκησης. Θα κριθεί και θα κατακριθεί για τις παραλείψεις της, που δε μίλησε νωρίτερα, που δεν αναζήτησε βοήθεια, που δεν έβαλε τις φωνές.

Θα είναι πάντα η ιστορία του θύτη έναντι στην ιστορία του θύματος. Ο λόγος του έναντι στο λόγο του θύματος. Το σύστημα σχεδόν σύσσωμο υποστηρίζει το θύτη. Κανένας κλινικάρχης, κανένας γυμνασιάρχης, καμιά ομοσπονδία, κανένα οργανωμένο σύνολο δε θέλει να ρεζιλευτεί, προτιμά να το κουκουλώσει, να το αγνοήσει ή να το αφήσει να ξεχαστεί. Να βρει άλλες λύσεις, να δώσει όπως πρόωρη αφυπηρέτηση, να κάνει συστάσεις, να μετακινήσει τον θύτη σε άλλη υπηρεσία, σε άλλο σχολείο, σε άλλο υπουργείο.

Η κοινωνία μας, οι θεσμοί τα μμε και η απονομή δικαιοσύνης θα γίνουν καλύτερα όταν καταφέρουν να μετατοπίσουν την προσοχή από το θύμα στον θύτη. Όταν ο θύτης θα εκτίθεται και θα καλείται να πληρώσει το προσωπικό, κοινωνικό, οικονομικό και οικογενειακό κόστος. Η φωνή των θυμάτων θα ακουστεί πιο δυνατά όταν το σύστημα θα δίνει προτεραιότητα στο να προστατεύσει το θύμα, τότε και μόνο τότε ίσως και οι καταγγελίες μαζικοποιηθούν και επιβαρύνουν την υπεράσπιση.

Η καταγγελία μιας γυναίκας, είναι χρήσιμη αν οι θεσμοί είναι έτοιμοι όχι μόνο για να την ακούσουν, αλλά κυρίως, για να τη συνειδητοποιήσουν και να δράσουν άμεσα και αποφασιστικά. Η Άντρη όπως και η κάθε Άντρη δε χρειάζεται απλά τα μπράβο μας. Χρειάζεται εξιλέωση. Χρειάζεται δικαίωση! 

Μετά από τις αναφορές Τσαβούσογλου κι άλλων ήρθε και ο Αρχιεπίσκοπος να δηλώσει ότι ο πρόεδρος του μίλησε για τη λύση δύο κρατών. Όλοι αυτοί δεν κατάλαβαν τι τους είπε ο Πρόεδρος;  

Η επιδιωκόμενη μορφή λύσης του Κυπριακού είναι η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Αυτή τη μορφή λύσης υποστήριζε διαχρονικά, υποστηρίζει σήμερα και οφείλει να υποστηρίζει με συνέπεια η πολιτική ηγεσία. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας από το πιο επίσημο βήμα, τη Γενική συνέλευση του ΟΗΕ, δήλωσε ότι επιθυμεί και επιδιώκει μία λύση στη βάση των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών που θα διασφαλίζουν τη μία κυριαρχία και τη μία διεθνή προσωπικότητα της Κύπρου ως  ομοσπονδιακού κράτους. Προσωπικά, είμαι της άποψης πως καμία άλλη λύση δεν είναι εφικτό να συμφωνηθεί αμοιβαία καθώς και ότι η ομοσπονδία είναι η μόνη η οποία επανενώνει τη χώρα, τους θεσμούς και τους ανθρώπους. Αναγνωρίζω ότι στην παρούσα περίοδο δοκιμάζεται και αμφισβητείται από την ηγεσία των τουρκοκυπρίων, εν τούτοις, έχουμε χρέος να αντιστρέψουμε κάθε επιχείρημα εναντίον της ΔΔΟ, αλλά και εναντίον κάθε σκέψης για αλλαγή της βάσης λύσης του Κυπριακού όπως έχει συμφωνηθεί επανειλημμένα εδώ και δεκαετίες. Οποιαδήποτε διολίσθηση από αυτή τη βάση ίσως σημάνει τη λήξη της διαπραγματευτικής διαδικασίας και την επικράτηση των απαράδεκτων συνθηκών που έχει επιφέρει η εισβολή. Μια τέτοια εξέλιξη θα σηματοδοτήσει περιπέτειες και πολύ σοβαρούς κινδύνους για τον Κυπριακό Ελληνισμό και την επιβίωση του στην Κύπρο, καθώς επίσης και τον απόλυτο εγκλωβισμό της τελευταίας ίσως γενιάς τουρκοκυπρίων κάτω από την ομηρία της Τουρκίας.

Η επιστολή που έδωσε στον ΟΗΕ το 2017 πείθει ότι όντως ο Πρόεδρος Αναστασιάδης αγωνίζεται για λύση Δ.Δ.Ο;  

Η επιστολή στην οποία αναφέρεστε καταγράφει τη σαφή πρόθεση του Προέδρου της Δημοκρατίαςνα συνεχιστεί η διαδικασία στη βάση των έξι σημείων που έχει προτάξει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ. Η επιστολή φανερώνει ότι ο Πρόεδρος ανησυχεί για το ναυάγιο που προηγήθηκε κι επισημαίνει ότι δυστυχώς δεν υπήρχαν γραπτές θέσεις από την κάθε πλευρά. Επιπλέον φανερώνεται η ανησυχία του για το γεγονός του ότι, την αμέσως επομένη ημέρα η Άγκυρα έθεσε σε εφαρμογή ένα σχέδιο Β, που επιδιώκει την περαιτέρω ενσωμάτωση των κατεχομένων καθώς και την ενίσχυση της δικής της εμπλοκής στην πολιτική σκηνή των Τουρκοκυπρίων. Θεωρώ ότι όλα αυτά έπρεπε κι όφειλε να επισημάνει ο Πρόεδρος, Πέραν αυτών οι θέσεις που προτάσσει ο Πρόεδρος για άρση των εγγυητικών και επεμβατικών δικαιωμάτων της Τουρκίας και εγκαθίδρυση ενός νέου πλαισίου ασφάλειας, τα χρονοδιαγράμματα για την εφαρμογή της λύσης, τις εδαφικές αναπροσαρμογές, την αναλογία πληθυσμού 1 προς 4  είναι οι διακηρυγμένες θέσεις της πλευράς μας οι οποίες θεωρώ ότι πολύ ορθά έχουν επικοινωνηθεί μετά τη διάσκεψη γραπτώς και ξεκάθαρα.

Τι πρέπει να κάνει ο Πρόεδρος για να πείσει ότι εννοεί αυτά που λέει για λύση Δ.Δ.Ο., τη στιγμή που από το 2017 ανέφερε αυτό τον όρο ελάχιστες φορές;  

Οι εξελίξεις αναφορικά με την Αμμόχωστο είναι καταιγιστικές, εξαιρετικά ανησυχητικές και δε σηκώνουν αμφιταλαντεύσεις. Ο στόχος της επίτευξης λύσης στη βάση της ομοσπονδίας πρέπει να είναι σαφής, ξεκάθαρος και διακηρυγμένος σε κάθε βήμα και με κάθε ευκαιρία. Οφείλουμε να δρούμε δημιουργικά και σε συνεργασία με την Ελλάδα κι άλλες χώρες εταίρους στην ΕΕ,  να δημιουργήσουμε και κόστος αλλά και κίνητρο στην Τουρκία για να συμβάλει στην εξεύρεση μίας ολοκληρωμένης και συγκροτημένης λύσης για το κυπριακό με ασφάλεια και για τις δύο κοινότητες. Δίχως εγγυήσεις και επεμβατικά δικαιώματα αλλά με ευρωπαϊκή ασφάλεια, πολιτική ισότητα και αποτελεσματική συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων. Έχω την άποψη πως, η δική μας πλευρά οφείλει να παρουσιάσει στην επερχόμενη πενταμερή διάσκεψη ένα όραμα που να πείθει τη διεθνή κοινότητα πως είναι αποφασισμένη, μαζί με τους Τουρκοκύπριους, να μετατρέψει αυτό το νησί σε μία όαση ειρήνης, ευημερίας, οικονομικής ανάπτυξης και ασφάλειας για τους πολίτες του, καθώς και σε μία γέφυρα συνεργασίας στη μεσόγειο θάλασσα για ανατολή και δύση.